Food is fictie wat eten we?

Food is fictie wat eten we? We geloven graag dat we voedsel kopen op basis van onze eigen behoefte. Maar is dat eigenlijk wel zo? In hoeverre wordt ons brein gehersenspoeld door beeld- en reclamemakers? Is er nog sprake van een eigen wil? Of worden wij precies langs dat pad geleid waar producenten en vormgevers ons willen hebben? Is ons koopbeleid een zorgvuldig gekweekte behoefte zonder dat wij ons daarvan bewust zijn?

In het boek Food is fictie onderzoekt Linda Roodenburg hoe ontwerpers zowel voedsel als verpakking zo vormgeven dat het ons verleidt en aanzet tot aankoop en consumptie. Een ontluisterend verhaal kan ik je zeggen….

(klik op foto’s voor vergroting)

Voorspelling

De reden waarom het boek mij meteen bij de kladden greep is het voorspellende karakter van het verhaal van Albert Robida ‘Le Vingtième siècle’ uit 1883. Hij schrijft over het jaar 1952 en de stad Parijs is verticaal vol gebouwd, 6 grote voedselproducenten transporteren voedsel via een buizenstelsel naar iedere woning en 20.000 kippen worden tegelijk gekookt om in de voedselvoorziening te kunnen voorzien. Een voedselabonnement, inbellen en skypen zijn heel gewoon en verkeer laveert door de lucht tussen elektriciteitsmasten door. In het verhaal snijdt Robida onderwerpen aan die nu heel actueel zijn. De grootschaligheid van voedselproductie, vervuiling van lucht en water en concurrentie ten koste van kwaliteit. De vacuüm hyperloops voor transport van goederen en mensen bestaan nu nog niet maar is het nog heel ver weg…?

Van kruidenier tot kant en klaar

We zijn inmiddels ver weg van de kruidenier die een bruine zak volschept met meel en er met een snelle krabbel opschrijft wat erin zit. De meeste mensen zouden niet eens meer weten wat ze met deze zak aan moeten. Zonder recept, zonder calorieën of houdbaarheid. Niet dat ik opnieuw pleit voor sobere bruine zakken maar schappen vol met hele of halve kant en klaar producten zet de meeste mensen niet meer aan tot koken. Wat zit er eigenlijk allemaal in die potjes en zakjes? Welke ingrediënten zijn eraan toegevoegd die ervoor zorgen dat wij een volgende keer wéér naar hetzelfde product grijpen? Zoals chips, waar producenten precies die hoeveelheid zout en vet aan toevoegen waarbij ons brein zegt meer, meer, meer… We beslissen daarmee niet zelf hoe ons eten smaakt, en soms ook hoeveel we ervan eten, maar laten ons leiden door de voedselproducenten.

De gezonde illusie

Om aan kop te blijven in de concurrentiestrijd laten producenten ons graag geloven dat we ‘gezond’ bezig zijn. Ontwerpers verzinnen verhalen, scheppen illusies en wringen zich in allerlei bochten om zwaar industrieel geproduceerd voedsel aan te prijzen als groen, gezond en verantwoord. Met zwierige reclames die bol staan van gezonde bergluchten, groene weides en huppelende dieren worden consumenten voor het lapje gehouden. En ergens weten we wel dat het niet klopt maar de kracht van de herhaling laat toch een spoortje na in ons brein. Precies dat spoortje waar producenten naartoe werken. Zoals Roodenburg zegt: ‘de wereld van  de vormgevers van ons voedsel is net zo veelomvattend als food. Ontwerpers bepalen de vormen, de kleuren, de geuren en de smaken van de producten én de manier waarop we ze onder ogen krijgen. Food is fictie geworden.’

Weerspiegeling van de tijdsgeest

Reclames weerspiegelen de tijdsgeest en context waarin ze gelezen moeten worden. Dat wordt meer dan duidelijk in het boek waarin veel voorbeelden zijn opgenomen die wij nu grappig of volslagen ongepast vinden vanwege het discriminerend karakter. In deze tijd, waarin wij steeds vaker willen weten waar ons voedsel vandaan komt doen foto’s en reclames van in aarde wroetende mensenhanden die biologisch geteelde groenten naar boven trekken het heel erg goed. Hoe kijken wij daar over 30 jaar naar?

Ik doe het ook

Eigenlijk realiseer ik me dat ik zelf ook meedoe aan beeldvorming. De gerechten die ik maak voor mijn site probeer ik zo mooi mogelijk op de foto te zetten om lezers aan te zetten tot het maken van mijn recept. Daarbij denk ik na over de achtergrond, het verhaal wat ik vertel en de kleuren die ik gebruik. Gelukkig maak ik bijna nooit gebruik van pakjes en zakjes. Kan ik het voor mezelf toch nog verantwoorden… En ook dat realiseer ik me, is een reactie die past binnen de huidige tijdsgeest.

Meer weten?

Wil jij meer weten over de wereld van lustopwekkende reclames,  kant en klaar maaltijden, poeders, shakes, én of gummyberen en chocolade sinterklazen eigenlijk een verborgen signaal zijn van diep verborgen kannibalisme in onze op het oog beschaafde westerse wereld? Lees dan het boek Food is fictie en kom te weten wat we eten.

Vegaburger die smaakt naar vlees

Kan ik je iets voorschotelen wat het niet is? Dat vroeg ik me af na het lezen van dit boek. Een illusie scheppen die past in deze tijdsgeest. De schappen in de supermarkt liggen vol met ‘vlees’producten die geen vlees zijn. Maar wat eten we dan? Wat stop je eigenlijk in je mond? Een product wat bol staat van smaakversterkers, verdikkingsmiddelen en conserveringsmiddelen? Dat moet toch anders kunnen…. Een burger maken van plantaardige voedingsstoffen die smaakt naar vlees, dat leek me wel wat. Ik had er een paar pogingen voor nodig maar deze vegaburger is wat mij betreft een goed alternatief voor vlees en met alleen maar natuurlijke ingrediënten 😉